U.T.A.M. Garage: van autohuur naar autobezit

De eerste auto’s lijken een koetsje waarvan het paard is weggelopen met een chauffeur op de bok. Het rijdt niet harder dan 20 km per uur.


In 1905 rijdt een automobiel over de Biltstraat, één van de eerste type automobielen, het voertuig kan rekenen op veel bekijks.

Pas een aantal jaren later krijgt de auto een eigen vorm. De snelheid gaat ook omhoog. In 1920 wordt een jakkeraar beboet, hij reed in Zeist met een snelheid van 39 km! Voor vrijwel iedereen blijft tot ver in de jaren 1960
een taxi of het huren de enige manier om van een auto gebruik te maken. Het bezit is voor de rijken.

In 1908 begint het eerste taxibedrijf in Utrecht, de Utrechtsche Taxi Onderneming (U.T.O.). De U.T.O. krijgt al spoedig concurrentie van de N.U.T.O., ofwel de Nieuwe U.T.O.. De dichtstbijzijnde taxi onderneming in onze buurt is aan de Biltstraat, waar nu de Jumbo zit. Deze garage ontleent de naam aan het merk auto: Simplex.

In 1912 wordt de N.V. Utrechtse Taxameter en Automobiel Maatschappij opgericht. De garage staat aan de Nobelstraat op de plek van Florin. In 1916 gaan een aantal rijke vennoten het aandelenkapitaal uitbreiden.
Een nieuw gebouw aan de Ridderschapstraat wordt in 1917 Garage N.V. U.T.A.M..
De Ridderschapstraat in 1921
'Garage N.V. U.T.A.M.', zoals in het metselwerk is afgebeeld, is er voor drie verschillende activiteiten: stalling voor particuliere wagens, het onderhoud van automobielen en de verhuur van auto's. De huurauto's zijn voorzien van een taxameter en met of zonder chauffeur te verkrijgen. Een automobiel is voor die tijd een vervoermiddel voor speciale gelegenheden, ook toen al voor bruiloften en begrafenissen. Als directeur wordt de jonge ondernemer Hendrik Wortman aangesteld, een deel van zijn jaarsalaris wordt uitbetaald in aandelen.
 
Het huren van een auto blijft tot ver in de twintigste eeuw populair. In de eerste helft van deze eeuw is dat ook verstandig. Naast het bezit ben je wel verplicht om ook monteur te zijn, regelmatig hebben auto’s panne. Een chauffeur vertelt in 1910 dat hij op een vijf uur durende rit van en naar Amsterdam slechts 5 lekke banden had gehad! Pas met de groeiende welvaart in de jaren 1960 komt de aanschaf van een auto binnen het bereik van een grotere groep burgers. Het huren van auto's neemt snel af en veel verhuurders stoppen eind jaren 1960.
Ridderschapstraat 8 in 1999
De privéauto komt binnen het financieel bereik van de modale burger, we hebben het over de jaren 1960. Een probleempje: tot 1965 is het stallen van een automobiel gedurende de nacht op straat verboden. In de oudere woonwijken zijn er garageboxen en in het centrum kan Garage U.T.A.M. voor het stallen gebruikt en nog veel meer garagepanden. Door de groei van het aantal auto's verdwijnt in 1965 het verbod op nachtelijk parkeren uit de politieverordening. Sindsdien worden de straten gebruikt voor het parkeren. Het is niet dat de auto's al bestand zijn tegen dat buitenstaan: pas in die tijd komen de garanties voor roest van binnenuit. Adverteren over de bestendigheid tegen roest zou nu de lachlust opwekken.

Het aantal auto's groeit vervolgens sterk. Per huishouden is meer dan 1 auto beschikbaar. De autodichtheid is in de binnenstad is overigens nooit zo hoog geworden. Zelfs nu heeft maar 30 % van de huishoudens een auto, al moet er eerlijkheidshalve bij verteld worden dat drie van de vier huishoudens in het centrum van de stad uit slechts één persoon bestaat. Ook de noodzaak van het bezit van een auto is minder: het openbaar vervoer (vervoer met chauffeur) is op loopafstand beschikbaar. De binnenstad is ook als eerste gebied vrijgemaakt van het blik: het begon met de winkelstraten.
Garage Ton, verhuur van auto's zoals Volkswagenbusjes
Aan het begin van de Ridderschapstraat begon Anton Immink al in 1910 met een kleine autofabriek. Vanaf 1918 verhuurde dit adres auto's met of zonder chauffeur en Garage Ton tot 1970. Dat klinkt nu ouderwets. Al is het heel gewoon om een auto te huren bij een vliegvakantie in het buitenland. Toch stijgt geleidelijk de populariteit van het huren van een auto of het gebruik van een deelauto.

.