De Milan en Krieckx: een familielegende

Johanna del Corne geeft 28 jaar lang leiding aan de Bank van Lening in de Zwaansteeg. De familie woont op de gracht.

Johanna del Corne is geboren in Vlissingen en trouwt in 1613 met de Utrechter Daniël de Milan. Beide families del Corne en de Milan zijn van oorsprong afkomstig uit Lombardije in Italië. Beide families zijn ook tafelhouders, een oude naam voor bankier, houder van de Bank van Lening of minder eerbiedig lommerd of woekeraar genoemd. 
 
De eerste Bank van Lening in Nederland is sinds 1260 in Utrecht gevestigd. De Bank van Lening geeft contant geld tegen een ingebracht pand: een waardevol voorwerp. Het pand wordt opgeslagen in het pandhuis tot de lener zijn pand aflost. In de toelatingsbrief van de stad uit 1260 werd ook het rentepercentage op een ingebracht pand vastgesteld: meer dan zestig procent per jaar!
 
De Bank van Lening is gevestigd in een oud pakhuis in de Zwaansteeg achter de Oudegracht, vanaf dan het Pandhuis geheten. Op de Oudegracht werd sindsdien de poort naar de steeg wel Lombardenpoort genoemd.
Het Pandhuis in de Zwaansteeg
In 1625 komt de familie op de Plompetorengracht te wonen. Deze locatie is op ruime afstand van het Pandhuis gelegen. Dat is prettig omdat dit veel minder aanleiding geeft om in de nacht of op zondag voor dringende zaken een beroep te doen op de pandhouder. Na de aankoop van nr. 11 vindt een forse verbouwing plaats.
De gevel van Plompetorengracht 11 tot 1865
Plompetorengracht 11 is in die tijd veel breder dan het huidige pand. Het waren van oorsprong twee kamerwoningen naast elkaar. Naar achteren wordt het pand uitgebouwd met nieuwe kamers, een nieuw trappenhuis en een keuken. Het geheel wordt van een extra verdieping voorzien. De nieuwe ontvangstkamers krijgen een luxe aankleding met bijzonder stucwerk
 
Maar het is niet groot genoeg. Twee kloosterhuizen van het voormalige Convent van Wittevrouwen in de aanpalende Molenstraat zijn in 1630 aangekocht. De huizen worden gesloopt voor een koetshuis, stallen en mangelkamer met personeelsverblijf. Nog recent zijn zowel de fundamenten van het koetshuis als de kloosterhuizen teruggevonden, zie de link.
 
In 1635 neemt Johanna de Milan-del Corne de Bank over van haar overleden man. In hetzelfde jaar vervaardigt schilder Thomas de Keyser het schilderij 'moeder met twee kinderen'. Uit aantekeningen van De Keyzer zou hij voor het schilderen van dit schilderij gelogeerd hebben op Plompetorengracht 5-7 of 9. Beide panden zijn in die tijd eigendom van buurvrouw Henrica van Duivenvoorde van Wassenaar
Thomas de Keyser, onbekende vrouw met zoon en dochter,
olieverf schilderij uit 1635
De personen op het schilderij zijn niet bekend.
Heeft weduwe Johanna de Milan opdracht gegeven een schilderij van haar met haar kinderen vervaardigt zijn? Een weduwe in het zwart, maar wel met de dure 'molensteegkraag' om haar hals om welstand te duiden. Johanna de Milan-del Corne is weduwe met de 14-jarige dochter Agnes de Milan en de 13-jarige zoon Johannes de Milan. Tot op heden is er geen sluitend bewijs wie op het schilderij afgebeeld zijn.
 
Weduwe De Milan-del Corne zet de Bank van Lening achtentwintig jaar lang voort tot 1663. In dat jaar gaat met vergunning van de gemeente de leiding van de bank naar zoon Johannes de Milan en schoonzoon Justus Krieckx. Dochter Agnes de Milan is getrouwd met de oudere mr. Justus Krieckx. De familie Krieckx is tevens een bekende bankiersfamilie uit Sneek en Groningen. Dochter Agnes erft al het bezit op de gracht.
Justus Krieckx, 1666 door Nicolaas Maes, 
olie op canvas 109 x 92 cm (museum van Fine Arts Boedapest)
De Bank heeft geen goede reputatie, in ieder geval niet in de zeventiende eeuw. Het is er de oorzaak van dat Justus niet in Utrecht maar in Leiden promoveerde in de rechten. De vermeende 'woekerrentes' gaf de activiteit al een bedenkelijke reputatie, maar het was een theologische reden die zorgde voor het uitwijken naar een andere universiteit. Professor Voetius hield de promotie in Utrecht tegen. Voor de protestante Gisbertus Voetius (1589-1676) was net als voor islamieten het vragen van rente in strijd met het geloof.
 
In zijn publicaties keert Justus zich sterk tegen de bestrijders van zijn vak. Justus is net als Voetius belijdend protestant. Hij richt zijn woord dan ook rechtstreeks tot hoogleraar Voetius, die wel meer omstreden is om zijn “rechte” leer. Tussen 1647 en 1658 zijn de argumenten over en weer in druk uitgegeven. Het publiek kon daardoor meegenieten van dit dispuut.

Agnes Krieckx-de Milan wordt al vroeg weduwe. Haar zoon en dochter breiden in de loop der tijd het bezit op de gracht uit met de aankoop van de drie panden
Plompetorengracht 1, 3 en 9. Na 1715 woont alleen de kleinzoon van Agnes de Milan, Justus Ormea Heer van Papendorp (1672-1746), nog op de gracht. Ormea is bankier in het familiebedrijf en houdt zich later voornamelijk bezig met bestuurlijke zaken. Het jaar voor zijn overlijden was hij burgemeester van Utrecht (1744-1745).
De steen van het familiegraf Krieckx de Milan in de Jacobikerk
De legende is nog niet uit. Daniël de Milan (1652-1741) is zoon van Johannes de Milan en hij breidt zijn naam uit tot Baron de Milan Visconti op basis van de generaties lange adellijke afkomst uit de Lombarden. De adellijke afkomst was tot die tijd 'verborgen' gebleven. Daniël is in alle opzichten ambitieus en hij bouwt een imperium van onroerend goed uit met onder anderen het bezit van maar liefst acht ridderhofsteden! Daniël mag de stad Utrecht mede vertegenwoordigen bij de onderhandelingen die leiden tot de Vrede van Utrecht in 1713.
 
Gijsbert Franco de Milan Visconti (1693-1780) is de laatste nazaat van deze tak van de familie. Hij blijft net als zijn broer en zus ongehuwd, tot hij als laatste overblijft.
De erfenis Milan Visconti valt uiteen. Een deel daarvan gaat naar Jacoba Guitton, een oudtante van Gijsbert Franco baron von Derfelden
 
Von Derfelden erft in 1823 uit het bezit van Milan Visconti nog een viertal huizen in de stad, de twee buitenplaatsen Hinderstein en Snellenberg, vijf boerderijen en een aantal losse kavels aan landerijen in de provincie Utrecht. Von Derfelden gaat wonen op één van de geërfde buitenplaatsen: Hinderstein op Langbroek. Zijn huwelijk blijft kinderloos. Zijn hele leven heeft hij zich bezig gehouden met cartografie en dan met name de algemene kaart van Nederlands Indië. Hij overlijdt in 1857 en de bezittingen van Milan Visconti vallen definitief uiteen.

Plompetorengracht 11 is door een recentere verbouwing gedeeltelijk in de oude luister hersteld. Helaas zijn de bijzonder gestucte plafonds weer achter nieuw timmerwerk verdwenen.
 

.