De dichtstbijzijnde telefooncentrale van Bell staat aan de Voorstraat en de Neude: de centrale in het oude vleeshuis aan de Voorstraat en de antennes op het dak van café De Beurs. Het Bell-netwerk wordt in 1913 overgenomen door het Rijk. De Rijkscentrale komt in 1924 in het PTT kantoor op de Neude en het is de reden waarom dit gebouw zo groot werd.
Door één draadje met twee aders kan maar één gesprek gevoerd worden. Op de trajecten tussen de grote steden hangen wel honderden draden aan palen boven de grond. Alle verbindingen worden door telefonistes aan schakelpanelen tot stand gebracht.
In 1915 heeft Nederland 75.000 abonnees. Het Ridderschapkwartier telt maar liefst 31 telefoonaansluitingen:
 |
Telefonistes in 1898 in het pand aan de
Voorstraat voor de Bell Company
|
In 1915 heeft Nederland 75.000 abonnees. Het Ridderschapkwartier telt maar liefst 31 telefoonaansluitingen:
Plompetorengracht:
✆ 688 Mr. M.L. van Goudoever, op 1-3
✆ 885 Agentschap Nederlandse Bank, op 1
✆ 2131 Mr. B. 's Jacob, op 5
✆ 2133 Kol. Commdt. M.J.A. Mastholt Thz., 1e Regt. vesting-art., op 7
✆ 1101 Aardrijkskundig Instituut der Rijks Universiteit,
Prof. Oestreich & Niermeijer, op 11
✆ 2172 J.H. Pozzi, Behanger en Stoffeerder enz., op 15
✆ 908 Mr. K.J.H. Royaards, op 19
✆ 2215 W.P. Costerus, fabrikant, op 27
Ridderschapstraat:
✆ 865 Anton G. Immink, Favoriet Rijwielfabriek, op 1-3
✆ 2457 Nederlandse Auto-Bestelgoederendienst, op 6
✆ 2755 D. Rijksen Gzn., Lood- en zinkwerken, op 9
✆ 380 Gebrs. Padberg, Grossiers in huishoudelijke artikelen, op 10
✆ 2303 G. v. d. Brink, Aannemer v. verhuizingen en sleeperij, op 18
✆ 2773 F. Keijzer, Electr. modelmakerij, op 33
Wittevrouwenstraat:
✆ 1489 Gebr. v. d. Bosch, Broodbakkers, op 2
✆ 1438 Utrechtse Zaadhandel, op 12
✆ 1874 W.C. Weidner, Aannemer, op 14bis
✆ 1678 Z. Smit, Gasfitter, op 18
✆ 1586 Fa. A. Drijver, In binnen- en buitenlandse
geneesmiddelen - drogisterij, op 24
✆ 317 Chr. Driessen, Poelier en wildhandel, op 28
✆ 1625 P.G. van Appel, Assuradeur, Partic. Dir. der
Brandwaarborg Mij. "L'Union Ao. 1828", op 30
✆ 997 Fa. Gebrs. Staffhorst, Grossiers in gedistilleerd, op 32
✆ 39 G. v. Senus, Rijwielen, op 36
Wittevrouwenbarrière:
✆ 274 Politiepost
Wolvenplein:
✆ 1481 A. v.d. Leun, Stalhouderij en sleeperij, op 10
✆ 990 Strafgevangenis, op 21
Wolvenstraat:
✆ 1674 G.P.J. Plijnaar, Iop v. Heilgymn. en massage, op 4bis
✆ 1883 C.F. Fiscalini, Mozaïek en Terrazzowerken, op 10
✆ 383 Nederlandse Instrumentenfabriek, op 6-8
✆ 363 W.J. Oudegeest, Aannemer van begrafenissen, op 16bis
✆ 1721 W. v.d. Linden, Metselaar, Loodgieter en aannemer, op 16
Op de verdiepingen van postkantoor Neude zitten de vele telefonistes. Niet lang na 1925 komen er automatische centrales, zonder telefonistes. Met de groei van het aantal aansluitingen worden geleidelijk aan de verdiepingen gevuld met relaiskasten om de schakelingen tot stand te brengen. Een telefoonaansluiting is duur. Openbare telefooncellen verschijnen. In november 1932 wordt op de Wittevrouwenkade een openbare spreekcel met automatische incasseerinrichting voor locaal, interlocaal en internationaal telefoonverkeer in dienst gesteld.
 |
| Links een telefooncel bij de Wittevrouwenbrug in 1996, foto A.J. van der Wal |
Telefoonaansluitingen via een draad zijn inmiddels ver in de minderheid ten opzichte van mobiel telefoongebruik. Wel gaat het meeste verkeer via de draad: het internetverkeer. Nieuwe telefooncentrales met glasvezelverbindingen zijn zo groot als een oud bureau. Daardoor werd postkantoor Neude in 2016 overbodig. De KPN verkocht het gebouw al in 2011. Ook andere gebouwen met telefooncentrales zijn afgestoten of daar voorziet een kleine ruimte in de verbindingen.
Van radio naar internet
De radio begint met haar signalen in ongeveer 1920. De gemeente doet ook mee, zij zorgt voor de ontvangst van vijf radiostations via het elektriciteitsnetwerk van het Gemeentelijk Electriciteits Bedrijf. Abonnees kunnen met een speciaal radiokastje de uitzendingen volgen. Na 1945 neemt de PTT dit over en die houdt er in de jaren 1960 mee op. Dan komt inmiddels de hele wereld aan uitzendingen binnen bereik met slechts een kleine antenne op de transistorradio.
De volgende noviteit dient zich aan. Snel na de eerste officiële Nederlandse televisie-uitzending in 1951 ontstaat een woud aan antennes op de daken van de huizen. De twee TV zenders van Nederland en langs de landsgrenzen die uit het buitenland zijn te ontvangen met een goed gerichte antenne. In dichtbebouwde gebieden laat de ontvangst ook nog te wensen over. Daarnaast is het een lelijk gezicht en te beperkend voor het aantal zenders.
Kabels kunnen ook televisie signalen leveren. Gemeenschappelijke
antenne-inrichtingen (GAI) met coazkabel worden aangelegd voor een kleine groep woningen of flat. Daarin voorziet de woningbouwvereniging of de vereniging van eigenaren. Een groter gebied mocht niet centraal voorzien worden. Het staatsbedrijf PTT had middels de Telegraaf- en Telefoonwet een monopolie voor signaalverbindingen. Na 1970 verandert dat en de eerste Centrale Antenne Inrichtingen (CAI) worden aangelegd. Gedurende de jaren 1970 en 1980 kwamen in vrijwel alle gemeenten kabelnetten van coax via gemeentelijke diensten. Zo ging kabel TV, net als gas, telefoon, elektriciteit en riolering, tot de nutsvoorzieningen behoren.
 |
| Antennes op Wolvenstraat 23 en lager in 1975 (HUA74257) |
Na de Europese liberalisering van de telecommunicatiesector zijn gemeentelijke of gemeenschappelijke netwerken overgenomen door private kabelbedrijven. Met digitale technieken werd vanaf 1995 op de kabelsystemen tweeweg communicatie mogelijk. Zo is het nu een verbinding voor interactieve TV, internet en telefonie.
De oude koperen kabeltjes van KPN hebben door vergelijkbare digitale technieken een steeds grotere capaciteit gekregen. Door het dunne draadje paste eerst alleen de telefoon en nu ook interactieve TV en internet. Het werd de redding van het KPN netwerk. Voor het digitale dienstverkeer heeft de huidige KPN slechts een kleine kamer in postkantoor Neude nodig. In 2015 verdwenen de laatste relaikasten uit het gebouw.
De oude koperen kabeltjes van KPN hebben door vergelijkbare digitale technieken een steeds grotere capaciteit gekregen. Door het dunne draadje paste eerst alleen de telefoon en nu ook interactieve TV en internet. Het werd de redding van het KPN netwerk. Voor het digitale dienstverkeer heeft de huidige KPN slechts een kleine kamer in postkantoor Neude nodig. In 2015 verdwenen de laatste relaikasten uit het gebouw.
Met de geleidelijke verglazing door glasvezel neemt de capaciteit van het dataverkeer enorm toe. En iedereen kan nu kiezen: een kabelaansluiting op Coax, maar gebonden aan een leverancier; op de telefoonkabel, met keuze voor de leverancier; door de lucht met de schotelantenne of 4G; of de snelle vogels via glasvezel, met een eigen investering.
.
.