Particuliere kelders onder de openbare straat? De handel aan de gracht is tevreden en eigenaren met het vervoer per schip.
Plompetorengracht medio 1800 (HUA35966)
De gracht is de markt van Utrecht. Handelaren wonen aan de Oudegracht. Verkoop aan het publiek was vanuit de huizen en voor verkoop van buiten de stad op de bruggen. Opslaan van goederen gaat vanuit schepen op de werf en naar kelders.
 |
| Tekening Plompetoren en gracht uit 1750-1770 van P.J.van Liender |
Binnen de muren van het in 1122 stad geworden Utrecht is eerst de Oudegracht uitgegraven. Pas rond 1390 wordt de Nieuwegracht gegraven voor ontwatering van te bebouwen stadsdelen. Tot die tijd is het terrein bij de Plompetoren in gebruik bij kloosters. Het Wittevrouwenklooster aan de oostzijde en het Begijneklooster aan de westzijde. De nieuwe gracht loopt ter hoogte van de grens tussen de kloosters. Waarschijnlijk liep daar al een ondiepere afwateringsgeul. Met de uitgegraven grond wordt omliggende gebied opgehoogd. De kloosters kunnen de direct aan de gracht gelegen grond verpachten.
 |
| Plompetorengracht 3 en verder in 1842 door P.J. Lutgers (HUA35969) |
De hofsteden zijn eerst nog klein, maar in de loop der tijd wordt het bezit van rijke eigenaren, verschillende van adellijke afkomst. Binnen de ommuurde stad is het veilig voor de opslag kostbaarheden, handelsgoed en levensvoorraad. Jonkvrouw Van Reede vluchtte in 1672 met al haar spullen op volgeladen pramen van Amerongen naar haar huis in Utrecht.
De huiseigenaren hechtten aan het gemak voor goederenvervoer. De huishouding van Royaards van den Ham gaat tot in de jaren 1880-1890 per praam over de Biltse Grift naar landgoed Oostbroek. Met een kelder op de gracht kan dit zonder hinder plaatsvinden. De stad wenst daarentegen een weg voor passanten langs de gracht. Beide wensen zijn in Utrecht vervult door de wegen over de particuliere kelders aan te leggen. Het is een noviteit, ook juridisch qua eigendom.
Plompetorengracht 3 wordt in 1667 helemaal herbouwd. Gemeenschappelijk gebruik van de zijmuur van de buren mag na toestemming. In een akte is dit recht op balksteking en het aanbrengen van ankers vastgelegd. Dat is tussen buren. Met de kelder en de straat kan dat ook.
Op het dak van de straatkluis ligt de openbare weg. Tussen de eigenaar van de kelder en de eigenaar van de weg, de gemeente, is dit geregeld. De kluizen Plompetorengracht 1-3 zijn uit 1667. Als kelders lopen ze door tot de achtergevel.
De noviteit van deze situatie, particulier en overheid met gemeenschappelijk bezit, wordt in het land pas laat toegepast. Bij de aanleg van de Willemsspoortunnel in Rotterdam in 1990 moet deze situatie van verschillende eigenaren in openbaar gebied voor het eerst juridisch verankerd worden. De overkluizing van de Utrechtse baan in Den Haag met kantoren is een volgende stap. Een eigen NS kantoor over de sporen bij het station in Utrecht kan dan ook.
Plompetorengracht 3 wordt in 1667 helemaal herbouwd. Gemeenschappelijk gebruik van de zijmuur van de buren mag na toestemming. In een akte is dit recht op balksteking en het aanbrengen van ankers vastgelegd. Dat is tussen buren. Met de kelder en de straat kan dat ook.
 |
| Restauratie van de kluismuur circa 1980 |
De noviteit van deze situatie, particulier en overheid met gemeenschappelijk bezit, wordt in het land pas laat toegepast. Bij de aanleg van de Willemsspoortunnel in Rotterdam in 1990 moet deze situatie van verschillende eigenaren in openbaar gebied voor het eerst juridisch verankerd worden. De overkluizing van de Utrechtse baan in Den Haag met kantoren is een volgende stap. Een eigen NS kantoor over de sporen bij het station in Utrecht kan dan ook.
Bij de aanleg van de verkeerstunnel door Leidsche Rijn bleek het nog een heel probleem welke activiteiten onder wiens verantwoordelijkheid op het tunneldak mogen. Voor wie is welk risico bij gedeelde eigendomssituaties en voor wiens rekening zijn de gevolgen van het gebruik? Aan deze vraag brandt een jurist al snel de vingers.
Waarom is dit zo moeilijk? Wat meer vertrouwen zou op zijn plaats zijn. Utrecht heeft tenslotte al eeuwen ervaring met de situatie van gedeeld eigendom. Het bleek zelfs geen probleem als de weg over de kluizen van een bank liep.
Waarom is dit zo moeilijk? Wat meer vertrouwen zou op zijn plaats zijn. Utrecht heeft tenslotte al eeuwen ervaring met de situatie van gedeeld eigendom. Het bleek zelfs geen probleem als de weg over de kluizen van een bank liep.
De situatie van gemeenschappelijk eigendom blijft ook in Utrecht met regelmaat weerbarstig. Dat bleek in 2019 weer toen kelders op de Nieuwegracht verzakten. De kelder eigenaar verwijt de gemeente het toelaten van te zwaar verkeer. En diezelfde kelder blijkt niet aan voorschriften (welke voorschriften?) te voldoen. En zo gaan we met elkaar om.
.
.
